Giữa những ngày thu mát dịu, khi nước sông Kiến Giang xanh trong và cuộn chảy miên man, người dân Lệ Thủy – Quảng Bình lại rộn ràng chuẩn bị cho một sự kiện truyền thống đặc sắc: Lễ hội đua thuyền trên sông Kiến Giang. Không chỉ là cuộc thi tài thể lực và ý chí, lễ hội còn là bản hòa ca sống động của tình quê, lòng yêu nước và niềm tự hào văn hóa.
Hãy cùng Chà Cùng Eco Zone xuôi dòng ký ức, khám phá lễ hội rực rỡ sắc màu – nơi mà mỗi nhịp chèo là một nhịp đập của tinh thần đoàn kết và bản sắc người Quảng Bình.
Nguồn gốc Lễ hội đua thuyền trên sông Kiến Giang
Lễ hội đua thuyền trên sông Kiến Giang là nét văn hóa truyền thống đã tồn tại hơn 500 năm ở Lệ Thủy, gắn liền với tín ngưỡng cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và tinh thần đoàn kết cộng đồng. Mỗi độ thu về, khi những cơn mưa tháng Tám đổ xuống làm đầy dòng sông cạn, lễ hội được tổ chức như một nghi lễ cổ truyền, nơi thanh niên thể hiện sức mạnh, bản lĩnh.

Từ sau Cách mạng Tháng Tám, người dân Lệ Thủy tổ chức lễ hội vào ngày 2/9 – Tết Độc lập, như một cách tri ân lịch sử và khơi dậy lòng yêu nước. Từ đó, lễ hội không chỉ là dịp vui chơi dân gian mà còn mang ý nghĩa thiêng liêng, đậm đà bản sắc quê hương.
Ý nghĩa của Lễ hội đua thuyền trên sông Kiến Giang
Lễ hội đua thuyền trên sông Kiến Giang không chỉ là sự kiện thể thao – văn hóa, mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Đây là dịp để người dân Lệ Thủy cầu cho mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an, đồng thời khơi dậy tinh thần đoàn kết, rèn luyện sức khỏe và ý chí kiên cường trước thiên tai, bão lũ.
Trong bối cảnh đời sống ngày càng phát triển, lễ hội được tổ chức quy mô hơn, thu hút đông đảo du khách và con em quê hương trở về. Từ những ngày cuối tháng Tám đến vòng chung kết vào ngày 2/9, không khí náo nhiệt lan tỏa khắp các làng quê ven sông. Dịp này, người dân còn làm mâm cơm cúng Bác Hồ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và tổ tiên như một lời tri ân sâu sắc.

Với giá trị văn hóa – lịch sử đặc biệt, tháng 8 năm 2019, Lễ hội đua thuyền trên sông Kiến Giang chính thức được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia – niềm tự hào của người dân Lệ Thủy và mảnh đất Quảng Bình.
Thời gian diễn ra Lễ hội đua thuyền trên sông Kiến Giang
Ngay từ đầu tháng 8, không khí rộn ràng đã lan khắp các làng quê ven sông Kiến Giang. Người dân Lệ Thủy bắt đầu tuyển chọn vận động viên, chuẩn bị thuyền, cờ phướn và bước vào những buổi tập luyện miệt mài trên sông. Vòng loại được tổ chức vào giữa tháng 8, còn lễ hội chính thức diễn ra trong ba ngày từ 31/8 đến 2/9 – cao điểm là trận chung kết vào sáng 2/9, được truyền hình trực tiếp trên kênh QBTV – Đài Phát thanh – Truyền hình Quảng Bình, trở thành điểm hẹn văn hóa lớn của người dân Quảng Bình và du khách bốn phương.

Sông Kiến Giang những ngày này không còn là dòng nước lặng lẽ mà hóa thành sân khấu lớn của những cuộc đua kỳ vĩ. Các đội thuyền nam tranh tài trên chặng đua 24km, trong khi các đội thuyền nữ chinh phục quãng đường 15km, tạo nên bức tranh lễ hội đậm chất sử thi giữa lòng miền quê sông nước.
Đến Lễ hội đua thuyền ở Lệ Thủy, bạn sẽ được trải nghiệm những gì?
Người dân Lệ Thủy vẫn thường truyền miệng câu ca tha thiết:
Dù ai đi tây, về đông
Mồng hai tháng chín cũng mong về nhà
Về nhà xem hội quê ta
Dưới sông bơi trải, nhà nhà cờ bay…

Thật vậy, trở về Lệ Thủy vào những ngày lễ hội là trở về với một miền ký ức sống động, nơi không gian như bừng tỉnh bởi cờ hoa rợp trời, tiếng trống thúc vang, tiếng hò reo cổ vũ, và dòng Kiến Giang cuộn sóng trong những đường đua máu lửa.
Mỗi năm, lễ hội thu hút khoảng 30 đội bơi nam và 20 đội bơi nữ đến từ các xã dọc sông Nhật Lệ. Mỗi đội có 24 vận động viên, mang trên mình màu áo, màu cờ, băng rôn, mũ nón riêng biệt – tạo nên một đại tiệc sắc màu rực rỡ giữa làng quê yên bình. Khi hoàng hôn buông xuống, ánh đèn chiếu sáng hai bên bờ sông, phản chiếu xuống mặt nước lung linh, biến Kiến Giang thành dải lụa huyền ảo thấm đẫm chất thơ.
Đặc biệt, những chiếc thuyền rồng được người dân tự tay đóng nên từ gỗ quý trên rừng, sau khi đã được phơi khô, xử lý cẩn thận bằng bí quyết làng nghề truyền thống. Có nơi làm thuyền mới mỗi năm, có nơi gìn giữ chiếc thuyền qua nhiều mùa lễ hội. Trước giờ thi đấu, trưởng thôn sẽ làm lễ cúng thuyền, dâng hương thần linh, cầu mong cho cuộc đua suôn sẻ, đội nhà giành thắng lợi.
Trải nghiệm không khí lễ hội đua thuyền trên sông Kiến Giang
Những ngày lễ hội đua thuyền diễn ra, vùng đất Lệ Thủy như khoác lên mình chiếc áo hội rực rỡ, sống động từ nhịp sống thường ngày đến từng ánh mắt rạng rỡ trên gương mặt người dân. Từ già đến trẻ, từ trai tráng đến các cụ ông, cụ bà – ai nấy đều náo nức, hân hoan đổ về đôi bờ sông Kiến Giang để theo dõi, cổ vũ cho các đội đua quê mình. Những thôn có đội thi càng thêm sôi động, rực rỡ với sắc áo đồng bộ, cờ phướn rợp trời và tiếng hò reo vang vọng như tiếp thêm lửa cho những tay chèo quả cảm.

Trên mặt sông, những chiếc thuyền rồng xếp hàng ngay ngắn tại vạch xuất phát, chờ hiệu lệnh từ Ban tổ chức. Đường đua nam dài 24km, xuất phát từ ngã ba Mũi Viết đến cồn nổi Xuân Bồ rồi quay lại về đích – các vận động viên nam ngồi chèo với mái chèo ngắn. Trong khi đó, đường đua nữ ngắn hơn (15km), các vận động viên nữ sẽ đứng chèo với mái chèo dài – một hình ảnh vừa mạnh mẽ vừa uyển chuyển.
Được đứng bên bờ Kiến Giang trong giờ phút khởi tranh là một trải nghiệm khó quên. Bạn sẽ cảm nhận được sức nóng của đường đua, sự quyết tâm hiện rõ trên từng khuôn mặt, từng sải chèo dứt khoát. Bên ngoài đường đua, khán giả reo hò không ngớt, nhiều người dùng cả xoong, nồi, chảo để gõ thành nhịp, có người còn lội cả xuống sông phất cờ, hất nước động viên đội nhà. Không khí cuồng nhiệt ấy khiến mặt nước Kiến Giang như nổi sóng, hòa trong âm thanh lễ hội sôi động, vui nhộn đến nghẹn ngào.
Hướng dẫn di chuyển, lưu trú và trải nghiệm thêm khi về với Lệ Thủy
Từ trung tâm thành phố Đồng Hới, bạn có thể di chuyển về thị trấn Kiến Giang (huyện Lệ Thủy) bằng xe máy, ô tô cá nhân hoặc xe khách, quãng đường khoảng 50km. Vào thời điểm diễn ra lễ hội, lượng phương tiện và người đổ về rất lớn, nên bạn nên đi sớm, lựa chọn điểm lưu trú gần sông để tiện quan sát và trải nghiệm lễ hội trọn vẹn hơn.

Một số địa chỉ lưu trú chất lượng, tiện nghi và giá hợp lý bạn có thể tham khảo:
-
Nhà nghỉ Phước Sang – trung tâm thị trấn Kiến Giang
-
Nhà nghỉ Sự Hương, thị trấn Kiến Giang – SĐT: 0914 214 216
Đến với lễ hội, đừng quên khám phá ẩm thực dân dã đậm vị quê hương như: cháo cá đồng nấu hạt sen, vịt quay Lệ Thủy, cá rô kho tiêu, cháo vịt đồng, hay mua về làm quà các sản phẩm đặc trưng như: ớt bột, tiêu khô, nhút tép đồng, bánh ép.
Lệ Thủy không chỉ có lễ hội mà còn là vùng đất lưu giữ nhiều di tích và danh thắng hấp dẫn. Trong hành trình, bạn có thể kết hợp ghé thăm:
-
Nhà lưu niệm Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại làng An Xá, xã Lộc Thủy
-
Khe Nước Lạnh (Ngân Thủy – Trường Xuân)
-
Hệ thống hang Chà Lòi (xã Ngân Thủy)
-
Bàu Sen – hồ nước ngọt nổi tiếng ở Sen Thủy
-
Chùa Hoằng Phúc – ngôi cổ tự linh thiêng tại Mỹ Thủy
Kết luận
Lễ hội đua thuyền trên sông Kiến Giang không chỉ là một môn thể thao dân gian giàu tính truyền thống, mà còn là biểu tượng tinh thần gắn liền với đời sống văn hóa của người dân Lệ Thủy và Quảng Bình. Đây là dịp để cầu cho mưa thuận gió hòa, mừng Tết Độc lập và tri ân những người đã hy sinh cho đất nước. Khi lễ hội được nâng tầm quy mô cấp tỉnh, sức hút du lịch ngày càng mạnh mẽ, thu hút đông đảo du khách về trải nghiệm.
Với sự chuẩn bị chu đáo từ chính quyền địa phương và sự đồng lòng của người dân, lễ hội không chỉ gìn giữ giá trị truyền thống mà còn trở thành điểm nhấn văn hóa – du lịch đặc sắc, mang đến cho du khách những khoảnh khắc khó quên giữa vùng đất giàu bản sắc Quảng Bình.