Ai từng đặt chân đến Minh Hóa hẳn sẽ không thể quên được hương vị núi rừng nồng nàn trong từng món ăn dân dã. Giữa đất trời mây gió ấy, cơm Bồi dẻo thơm, ốc đực béo ngậy… như gói cả hồn cốt bản làng. Hãy cùng Chà Cùng Eco Zone khám phá những Đặc sản Minh Hóa chắc chắn phải thử một lần – để thấy ăn cũng là một cách yêu lấy núi rừng!
1. Ốc khe Minh Hóa – Hương vị suối nguồn mát lành
Ở Minh Hóa, ốc khe là món ăn “trứ danh”, được ví như “quà tặng của núi rừng” ban tặng cho con người. Không như những loại ốc ruộng phổ biến ở thành phố, ốc khe Minh Hóa nhỏ hơn, thịt chắc, béo và không hề có mùi tanh. Chúng sống tự nhiên ở các khe suối nước trong vắt, chảy róc rách quanh năm. Nhờ thế, khi chế biến, ốc rất sạch, ít sạn và có hương vị đặc trưng, không lẫn với bất kỳ nơi nào khác.
Ốc luộc muối lá chanh là cách chế biến đơn giản nhưng lại “gây thương nhớ” nhất. Để món ốc ngon, người dân nơi đây thường đun nước thật sôi rồi mới thả ốc vào. Phải canh đúng thời gian để ốc không quá sống cũng không quá chín – một nghệ thuật đầy tinh tế. Khi luộc có thể bỏ thêm sả hoặc lá chanh để át mùi và tăng hương thơm. Chấm ốc cùng muối ớt lá chanh giã tay thì đúng là “xiêu lòng” từ lần nếm đầu tiên.
Ngoài món luộc trứ danh, ốc khe còn được biến tấu thành ốc xào sả ớt, ốc chiên giòn hay thậm chí được tận dụng nước luộc để nấu canh rau khoai, rau rừng… Mỗi món đều mang vị riêng nhưng đều gợi cảm giác thân thuộc, bình dị, đậm đà tình quê.
2. Cơm Bồi – Đặc sản Minh Hóa chắc chắn phải thử một lần
Gắn bó mật thiết với món ốc đực luộc không thể không kể đến cơm Bồi – món ăn “thần thánh” trong mỗi bữa cơm, mỗi dịp hội hè của người Minh Hóa. Cơm Bồi là sự kết hợp độc đáo giữa ngô, củ sắn và đôi khi có cả gạo, tất cả được chế biến thủ công kỳ công đến bất ngờ.
Ngô được phơi khô, ngâm nước nóng khoảng 2 – 3 tiếng rồi vớt ra giã nhuyễn. Củ sắn được nạo sợi, ép ráo nước rồi trộn với bột ngô, tiếp tục giã thật mịn. Hỗn hợp này sẽ được sàng lọc kỹ nhiều lần để có được lớp bột mịn đều, sau đó mới đem hông trong nồi đất khoảng một tiếng. Khi mở nắp, mùi thơm nồng nàn của ngô và sắn lan tỏa, đánh thức mọi giác quan.
Cơm Bồi có độ dẻo mềm đặc trưng, càng nhai càng thấy bùi béo, ăn hoài không ngán. Món ăn này không chỉ có mặt trong bữa cơm thường nhật mà còn là món chính trong các dịp lễ, đặc biệt là Hội rằm tháng Ba. Khi đó, từng nồi cơm bồi, đĩa ốc luộc nghi ngút khói được bày trang trọng tại các gian hàng ẩm thực, như lời mời chào tha thiết gửi đến du khách gần xa.
Không chỉ là món ăn, cơm Bồi còn là biểu tượng của tình cảm, của ký ức tuổi thơ, đặc biệt với những em nhỏ lớn lên trong gia đình còn nhiều khó khăn. Vào các dịp sinh nhật, cơm Bồi được đúc thành khuôn tròn như một chiếc bánh kem mộc mạc. Không có lớp kem ngọt ngào, không nến lung linh, nhưng lại ấm áp tình yêu thương. Đó là “chiếc bánh sinh nhật” giản dị chứa đựng bao nhọc nhằn lam lũ, là cách cha mẹ trao gửi yêu thương và ước mơ đến con mình bằng cả tấm lòng.
3. Cá suối nướng ống tre – Hương vị núi rừng khó quên
Về với Minh Hóa, đừng bỏ lỡ món cá suối nướng ống tre – một đặc sản dân dã nhưng đậm chất núi rừng. Cá được bắt từ các khe suối trong vắt, thường là cá mát, cá rầm hoặc cá niên – nhỏ nhắn nhưng thịt chắc, ngọt và không tanh.
Sau khi làm sạch, cá được ướp cùng sả, ớt rừng, mắc khén và một số loại lá thơm bản địa. Cá ướp xong được cho vào ống tre non, bịt kín hai đầu bằng lá chuối rồi đem nướng trên bếp than hồng. Quá trình nướng cần trở đều tay, giữ lửa vừa để cá chín tới mà không bị cháy.
Khi ống tre bắt đầu cháy xém, mùi thơm quyện giữa tre non và cá suối tỏa ra khiến ai đi ngang cũng khó lòng cưỡng lại. Cá nướng xong có màu vàng ươm, thịt mềm thơm, gia vị thấm đều, ăn kèm cơm Bồi hoặc xôi nếp rừng thì đúng là “chuẩn bài”.
Không chỉ là món ăn ngon, cá suối nướng ống tre còn là hình ảnh đẹp về sự gắn bó của con người Minh Hóa với núi rừng – tận dụng tre non, cá suối, gia vị rừng để tạo nên món ăn đậm đà bản sắc. Đây là trải nghiệm vị giác mà bất cứ ai đến Minh Hóa cũng nên thử một lần trong đời.
4. Chè vằng – Vị thuốc quý giữa đại ngàn
Một đặc sản khác tuy không thuộc hàng “no bụng” nhưng lại được xem là “đặc sản sức khỏe” không thể thiếu – đó chính là chè vằng. Người Minh Hóa thường hái lá chè vằng về phơi khô, rồi nấu nước uống hằng ngày. Nước chè vằng có vị đắng nhẹ, hậu ngọt, thanh mát, giúp thanh nhiệt, giải độc, tốt cho tiêu hóa và đặc biệt được nhiều bà mẹ sau sinh ưa chuộng.
Uống một ngụm chè vằng, thưởng thức một đĩa cơm Bồi kèm ốc đực, đủ để cảm nhận rõ cái vị chan chứa của núi rừng, cái tình nồng hậu của người dân nơi đây.
Kết luận
Ẩm thực Minh Hóa không phô trương, không cầu kỳ. Nó mộc mạc, chân thật như chính con người vùng đất này. Mỗi món ăn là một mảnh ghép trong bức tranh văn hóa, là cách người dân gửi gắm niềm tự hào về quê hương mình. Có lẽ vì thế mà ai từng ghé qua đều lưu giữ trong lòng một góc riêng cho vị ốc khe béo ngậy, cơm Bồi dẻo thơm, rau Bún mát lành hay chén chè vằng đậm đà.
Ai về Minh Hóa quê tôi
Đừng quên Ốc đực, hông Bồi, muối chanh
Đừng quên cốc nước chè xanh
Miếng trầu, câu hát, bát canh rau cà…
Hãy để đôi chân đưa bạn đến Minh Hóa, để vị giác bạn được dẫn dắt bởi những món ăn dân dã mà quyến rũ đến ngỡ ngàng. Và hãy để trái tim bạn rung lên cùng hồn quê len lỏi trong từng miếng ăn, từng chén nước. Cùng Chà Cùng Eco Zone trải nghiệm và khám phá đặc sản Minh Hóa – nơi mà từng món ăn cũng kể một câu chuyện!
