Dưới lớp bụi thời gian, làng nghề của Quảng Bình vẫn thở cùng nhịp đập của đất và người – mộc mạc mà mê hoặc. Ở đó, bàn tay thô ráp dệt nên những giá trị không phai, từng tiếng chày, sợi tơ, nhát dao… đều kể chuyện. Hãy cùng Chà Cùng Eco Zone mở lối vào thế giới dân gian độc bản – nơi truyền thống không cũ, mà sống động đến lạ!
1. Làng nghề nước mắm Cảnh Dương – làng nghề của Quảng Bình
Địa chỉ: Xã Cảnh Dương, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình
Lặng lẽ bên bờ biển miền Trung, làng Cảnh Dương – một trong “Bát danh hương” trứ danh của Quảng Bình – đã hơn 400 năm gắn bó với nghề làm nước mắm truyền thống. Ở đây, thứ nước mắm Hàm Hương nức tiếng không chỉ là gia vị, mà còn là kết tinh của thời gian, biển trời và đôi bàn tay tài hoa của những ngư dân.
Những mẻ cá tươi rói từ cửa biển Roòn được ủ chượp trong chum sành, phơi nắng qua nhiều tháng trời mới cho ra thứ nước mắm óng vàng, đậm đà vị mặn mòi nguyên bản. Ghé thăm Cảnh Dương, bạn không chỉ được tìm hiểu quy trình làm mắm thủ công mà còn có cơ hội trải nghiệm văn hóa làng chài: xem đan thuyền thúng, nghe những khúc hò khoan mộc mạc, và cảm nhận nhịp sống hối hả nhưng đầy nghĩa tình của một làng nghề ven biển xưa cũ.
2. Làng nghề nước mắm Bảo Ninh – Hương vị mặn mòi giữa lòng phố biển
Địa chỉ: Xã Bảo Ninh, TP. Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình
Tựa lưng vào biển cả, làng nghề nước mắm Bảo Ninh lặng lẽ tồn tại như một “kho báu” ẩm thực giữa lòng thành phố Đồng Hới. Mỗi giọt nước mắm nơi đây là kết quả của cả một quá trình chọn cá kỹ lưỡng, phối muối chuẩn xác và ủ chượp trong vòng 8 đến 12 tháng – tất cả đều được gìn giữ qua nhiều thế hệ bằng phương pháp truyền thống.
Không chỉ là nơi sản xuất nước mắm chất lượng, Bảo Ninh còn mở ra một không gian du lịch làng nghề sống động. Du khách sẽ được tận mắt chứng kiến từng công đoạn làm mắm, nếm thử hương vị nguyên bản tại chỗ và hòa mình vào nhịp sống của ngư dân phố biển – nơi những câu chuyện mặn mòi như chính sản phẩm của họ. Biển hoang sơ, con người thân thiện, món ăn dân dã – tất cả làm nên một Bảo Ninh vừa mộc mạc, vừa quyến rũ đến lạ kỳ.
3. Làng nón lá Quy Hậu – Nơi giữ hồn Việt dưới vành nón trắng
Địa chỉ: Thôn Quy Hậu, xã Liên Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình
Nằm nép mình bên dòng Kiến Giang êm đềm, làng nón lá Quy Hậu là nơi mà mỗi chiếc nón không chỉ là vật dụng che nắng mà còn là một tác phẩm nghệ thuật mang hồn dân tộc. Qua hơn 80 năm tồn tại, nghề làm nón ở đây vẫn giữ trọn sự thủ công tỉ mỉ từ khâu chọn lá, sấy khô, lên khung, chằm nón đến trang trí tinh tế.
Nét đặc trưng của nón Quy Hậu là độ bền, dáng nón thanh thoát và độ tinh xảo qua từng mũi kim. Mỗi chiếc nón như gói ghém cả tinh hoa lao động lẫn tâm hồn nhẹ nhàng của người phụ nữ vùng quê. Với những ai yêu thích vẻ đẹp truyền thống và tìm về sự bình yên mộc mạc, làng nón Quy Hậu chính là điểm dừng chân không thể thiếu trong hành trình khám phá làng nghề Quảng Bình.
4. Làng bánh tráng Tân An – Hương vị quê nhà lan tỏa trăm năm
Địa chỉ: Xã Quảng Thanh, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình
Về Quảng Trạch, nếu hỏi món ăn nào gợi nhớ quê hương, chắc chắn nhiều người sẽ nhắc tới bánh tráng Tân An – một làng nghề trăm năm tuổi với hương vị khó quên. Bánh tráng nơi đây nổi bật với hai loại đặc trưng: bánh tráng mè (đen hoặc đỏ) – thơm bùi, thích hợp nướng giòn ăn cùng gỏi, và bánh tráng trắng – dẻo mềm, lý tưởng để cuốn thịt, rau hay làm món ram truyền thống.
Từng chiếc bánh là sự kết hợp hài hòa giữa bột gạo ngon, tay nghề khéo léo và nắng gió của vùng quê xứ Quảng. Thăm làng nghề, bạn sẽ thấy cả một quy trình tỉ mẩn từ tráng, phơi đến đóng gói; gặp gỡ những người thợ già vẫn cặm cụi bên lò than hồng; và cảm nhận sự chân chất, nồng hậu từ những người gìn giữ nghề cổ truyền.
5. Làng đan lát Thọ Đơn – Nghệ thuật từ tre nứa vang vọng bốn thế kỷ
Địa chỉ: Phường Quảng Thọ, thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình
Ẩn mình giữa lòng thị xã Ba Đồn, làng đan lát Thọ Đơn đã tồn tại hơn 400 năm như một chứng nhân lặng lẽ của lịch sử và văn hóa dân gian. Từ những nguyên liệu bình dị như tre, nứa, mây – qua bàn tay tài hoa của người thợ – đã trở thành những sản phẩm mang hồn quê: nong, nia, thúng, mủng… gắn bó với từng bữa ăn, phiên chợ, mùa vụ.
Ngày nay, làng nghề không ngừng sáng tạo thêm các sản phẩm phục vụ sinh hoạt và du lịch như giỏ xách, hộp quà, vật trang trí nội thất. Mỗi sản phẩm đan lát không chỉ là vật dụng đơn thuần mà còn là kết tinh của sự cần mẫn, óc thẩm mỹ và kỹ thuật thủ công điêu luyện.
Thọ Đơn không chỉ là một làng nghề, mà còn là một điểm đến văn hóa đặc sắc cho du khách yêu nét đẹp truyền thống. Hành trình ghé thăm làng là dịp để bạn chiêm ngưỡng kỹ nghệ đan lát cổ truyền, gặp gỡ những nghệ nhân già làng miệt mài với nghề, và cảm nhận hơi thở của một làng quê đang “sống cùng tre” qua bao thế hệ.
6. Làng chổi đót Quảng Phong – Nơi những bó chổi kết tinh sự khéo léo
Địa chỉ: Xã Quảng Phong, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình
Không ồn ào hay phô trương, làng chổi đót Quảng Phong lặng lẽ tạo nên tên tuổi riêng bằng nghề thủ công mộc mạc mà tinh tế. Được hình thành gần một thế kỷ, nghề làm chổi ở đây bắt nguồn từ nhu cầu sinh hoạt đời thường, nhưng dần dần trở thành một nét văn hóa mang đậm hơi thở làng quê.
Từng bó đót được chọn lọc kỹ càng, phơi nắng, xử lý cho dẻo dai rồi buộc chắc chắn bằng sợi dây truyền thống – tất cả đều được làm hoàn toàn thủ công. Mỗi cây chổi không chỉ là công cụ quét dọn, mà còn thể hiện cả sự khéo léo, nhẫn nại và tấm lòng chân chất của người thợ.
Đến làng nghề, du khách sẽ có cơ hội tận tay làm thử một cây chổi, nghe kể chuyện đời nghề và khám phá những giá trị truyền thống đang được bảo tồn sống động từng ngày. Đây là nơi lý tưởng để bạn kết nối với văn hóa địa phương theo cách mộc mạc nhưng đầy chiều sâu.
7. Làng hương trầm Quyết Thắng – Hương xưa vương vấn giữa miền đất gió Lào
Địa chỉ: Thôn Quyết Thắng, xã Thanh Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình
Giữa làn gió mang mùi mặn mòi của biển và cái nắng rát bỏng miền Trung, làng hương trầm Quyết Thắng vẫn toát lên vẻ thanh tịnh, dịu dàng như chính hương thơm trầm ấm tỏa ra từ từng cây hương được se bằng tay. Với hơn 300 năm tuổi đời, nơi đây là một trong những làng nghề hiếm hoi còn lưu giữ được toàn vẹn quy trình làm hương trầm truyền thống.
Từ lựa chọn nguyên liệu thảo mộc tự nhiên như bột quế, bột bời lời đến kỹ thuật se hương, phơi nắng và tạo màu – tất cả đều đòi hỏi sự tinh tế và bàn tay khéo léo. Đặc biệt vào những tháng cận Tết, cả làng như chìm trong làn hương thơm ngào ngạt, người người tất bật gói ghém hương trầm gửi đi khắp mọi miền đất nước.
Đặt chân đến Quyết Thắng, du khách không chỉ được thưởng thức mùi thơm dịu ngọt của hương trầm mà còn có cơ hội lắng nghe câu chuyện đời nghề, trải nghiệm công đoạn làm hương, và cảm nhận sự yên bình nơi miền quê dung dị. Một điểm dừng chân không chỉ để mua sắm mà còn để chiêm nghiệm, để lắng lòng trong hương trầm cổ xưa.
Kết luận
Mỗi làng nghề truyền thống ở Quảng Bình đều là một “bảo tàng sống” lưu giữ giá trị văn hóa phi vật thể quý giá. Từ tiếng lách cách đan lát, mùi hương trầm len lỏi trong gió, đến nhịp sống rộn ràng mùa làm chổi, tất cả vẽ nên một bức tranh mộc mạc mà quyến rũ. Nếu bạn muốn khám phá chiều sâu của mảnh đất đầy nắng gió này – hãy cùng Chà Cùng Eco Zone chạm tay vào tinh hoa thủ công, và bước vào những câu chuyện làng nghề chưa từng cũ.
